Transmis par Nomads of the Great steppe le 02 novembre 2020
Champ de Kipchak et Kipchaklar
Aybike Güzay
Expression Desht-i Kipchak exprimant le champ où les Kipchaks s'assoient et s'étendent, avec une signification étroite 11. 13e à partir du milieu d'un siècle. Il représente le champ dans lequel Kipchak Khanate a été répandu dans la période qui est à la première moitié du siècle, c'est-à-dire à l'invasion mongole. 13. Bien que la dynastie Cuci ait établi un État ici au siècle, le fait que cette zone soit encore appelée Desht-i Kipchak, indique la civilisation enracinée que le khanat Kipchak a établie ici. Les sources arabes appellent généralement la nation Cuci sous le nom de « Kipchaks » et elles appellent le pays Cuji sous le nom de "De şt-i Kipchak". Pendant l'Orda Khanat d'Or, les frontières de Desht-i Kipchak s'étaient étendues pour inclure le nord du Caucase, le Harezm et la haute Bulgarie.
Par conséquent, son expression au sens large renvoie aussi à la période d'État fondée par la nation Cuci. Jusqu'à récemment, le terme "Desht-i Kipchak/Kipchak Grey" était utilisé par les religieux musulmans pour l'Ukraine et les territoires orientaux d'aujourd'hui. Plus tard, le terme « Province de Kipchak » est défini dans un sens plus large à propos de tous les pays de l'Empire Orda d'Or. Ce nom est également devenu commun avec l'invasion mongole. Les Kipchaks se sont dirigés vers l'ouest au-dessus de la Volga alors qu'ils étaient juge de Balka ş à Irti ş et ensuite après le retrait de la masse d'Uz devant eux dans les Balkans, ils se sont déplacés vers le champ sud de la Russie. Ils ont émigré à cause de l'imprimerie kitan mongole qui a envahi la région du nord-ouest de Beijing en 986.
Dans les années 1030, ils ont atteint la hauteur d'Idil et se déplaçant vers l'ouest d'ici, ils ont déplacé les Oghuz du cou du Don où ils étaient. Avec l'arrivée des Kumans, une autre tribu turque dans la région en provenance du sud, ils furent encore renforcés et ensemble ils avançaient au nord des montagnes de Dieu. Le fait que les Kipchaks gardaient les steppes du nord du noir Mer sous leur contrôle depuis plus d'un et un demi-siècle jusqu'à l'invasion mongole a laissé des traces profondes dans l'histoire des Russes et des Bal Les Caspiens ont établi des relations avec les Hongrois, les Bulgares, les Romains et les Byzantins. Ils possèdent un surplus de noms qu'aucun Turc n'avait. Les Byzantins ont donné des noms comme "Kumanos", les Russes ont appelé "Polovets, Polovtsi", d'autres nations occidentales "Falben", les Hongrois "Kun" et les sources islamiques "Kipchak
***
Le champ de Kuman-Kipchak, qui constitue l'ensemble des régions des steppes d'Europe de l'Est et de Sibérie occidentale, a depuis été nommé "De şt-i Kipchak" (Kipchack Bozkir ı) dans des sources islamiques. Dans les régions d'Asie centrale, Yayik-Volga, Don-Donetz, Dnyeper et Thon, ils vivaient dans des divisions distinctes, chacune sous la gestion de leurs propres ancêtres. Ils avaient un réseau commercial très avancé au nord d'Azak. Non seulement avec des raids, ils ont conquis les voies commerciales en donnant des assurances. La lutte des Kipchaks avec les Hazars a rencontré une période où les Hazars étaient faibles et a donc abouti au succès des voyages des Kipchacks vers les Hazars. Dans leur relation avec les cookies, les sources islamiques appellent les Kuman-Kipchaks comme les ennemis des cookies.
Les Kipchaks qui sont venus sur le terrain de la Russie du Sud après le retrait des Anciens dans les Balkans en 1048 ont été mentionnés pour la première fois dans les annales russes comme « Polovetsi » en 1054. De cette date à 1092, pendant environ 30 ans, ils ont organisé des raids dans les villes russes, harcelé ces régions par des pillages. Surtout, les dates 1090 à 1110 sont la période où les Kuman-Kipchaks étaient les plus puissants en Russie. Par exemple, du nouveau prince qui a été nommé au trône de Kiev, ils ont immédiatement demandé des cadeaux en échange de préserver la paix. 12. Même le prince Vladimir Monomah, le plus puissant parmi les princes de Kiev au siècle, a noté dans ses conseils à ses enfants qu'"il a fait la paix avec Kuman-Kipchaks 19 fois et leur a donné beaucoup d'animaux et de tissus précieux". Lorsqu'il s'est assis sur le trône de Kiev, comme c'est la coutume, les Kipchaks ont demandé des cadeaux à Monomah.
***
Vladimir Momonah a cependant répondu à cette demande des Kipchaks en se rendant vers eux avec une grande armée. Les Kipchaks qui ont été pris au dépourvu de cela n'avaient pas affronté l'armée russe mais ont été tirés au bord. Headbug Atrak a été exposé à la pression du prince russe Vladimir Momonah, son gendre de Géorgie II en 1118. Sur l'invitation de David, il est allé en Géorgie avec 40 000 familles qui dépendent de lui. Le roi géorgien a également construit une armée parfaite de 40 000 d'entre eux. Les Géorgiens ont également résisté aux attaques de l'État anatolien de Seljuk avec ces forces. En plus de cela, Kipchaks est entré en Hongrie en 1091 et en Pologne en 1092. En 1093-1094, ils ont poursuivi les raids sur le territoire russe. Une occupation de terre n'était pas leur but.
Les communautés au-delà de la steppe ont été tentées d'être maintenues sous pression afin de préserver les terres les plus adaptées à leur mode de vie et d'éviter les dangers externes. Lorsque deux ambassadeurs (Itler et K ıtan) envoyés à Kiyef au début de 1096, ont été tués avec leurs cadavres, l'incident a conduit à la guerre. Ba şbug Benek a incendié le manoir du principal à l'extérieur de Kiev. Mais au bout d'un certain temps, ils ont été pris de façon inattendue, Tugorkan et le chef du Globe ont perdu la bataille. Tugorkan et son fils ont également été tués dans la bataille. Après cela, le Headbug Globe est venu jusqu'à Kiev avec un raid soudain et l'a pillé.
En 1184, tous les princes russes du sud se sont réunis sous l'administration du prince Svyatoslav et affrontent les Kuman-Kipchaks avec une grande armée et remportent une grande victoire. Parmi les 7000 captifs capturés ici, il y avait 417 gentlemen ou gentlemen. En 1185, Igor, Novgorod Prince, s'est lancé en campagne contre les Kipchaks. Cette fois-ci, les Kipchaks ont vaincu les Russes et ont pris Igor captif. Tous les prisonniers, en particulier Knez Igor, ont été bien traités et leurs blessures ont été soignées. Bien qu'Igor ait réussi à s'échapper plus tard, il n'a pas attiré l'attention. L'important c'est que les russes ont écrit la fameuse saga Igor. Cette épopée est considérée comme l'une des œuvres les plus importantes de la littérature russe.
***
L'une des figures bien connues de l'ère Seljuk, le fondateur de la patrie azerbaïdjanaise (1146-1225) était un turc kipchak venu dans le Caucase à Il-Deniz. Ils ont également intensifié leurs contacts avec l'État du Harzemshahs, ils ont pris des devoirs militaires dans cet État islamique turc, ils ont rendu un grand service dans l'extension de leurs frontières. Au bout d'un certain temps, toute l'armée a été formée par les Kipchaks, mais cette armée a été détruite par les Mongols. Un échec contre les Mongols a également été observé dans Desht-i Kipchak. Kipçaklar a laissé Su ğdak, l'important port de la mer Noire, au peuple Seljuk. Une section des Kipchaks qui ont été vaincus avec les Russes à Kalka contre les armées mongoliennes s'est rendue à Idil géographie. Pendant les relations Kipchak-byzantine, en 1087. En raison de la guerre byzantine-piscène, le Peceneker a demandé l'aide des Kipchaks.
Cependant, Peçenekler a remporté la victoire avant l'arrivée de Kuman-Kipçaklar et ils ne voulaient pas partager leur butin avec le Kipçak. Ainsi, l'amitié entre eux avait cédé la place à une profonde hostilité. L'empereur byzantin Alexios Komnenos a bien regardé cette situation, l'armée byzantine, qui comprenait environ 40 000 soldats Kuman-Kipchak, a complètement éliminé les Cookies. Après cette date, les Kuman-Kipchaks ont fait une descente byzantine à des dates précises et ont plus tard servi comme mercenaires dans l'armée byzantiaine. Les Kipchaks ont également aidé les Bulgares dans leur lutte pour l'indépendance contre les Byzantins. II. Le tsar Asen, qui a dirigé l'État bulgare, était un Kipchak. Le tsar bulgare Kalayan (1197-1207) était marié à une femme kipchak.
***
Les Kuman-Kipchaks ont soutenu les Bulgares dans de nombreuses guerres. La dynastie Fat qui est passée au trône de Bulgarie après 1323 est également originaire de Kuman-Kipchak. Ils ont démontré leur présence en Égypte de la meilleure façon, ils ont constitué une partie importante de la force militaire de l'État d'Ayyubi. Sultan Baybars, le dirigeant de Memluk était aussi un turc kipchak. Le sultan Balaban, aussi connu sous le nom d'Ulu ğ Han, qui était le fondateur de la deuxième famille au pouvoir du sultanat turc de Delhi en Inde, était un turc kipchak dès son jeune âge et a reçu des services du gouvernement. Les Kipchaks ont également joué un rôle important dans la turkiciisation du Daghestan, Terek et d'autres régions tout comme ils ont empêché les Russes d'atterrir dans la mer Noire. Diverses tribus de Kipchak se sont installées en Bulgarie, en Roumanie, en Géorgie et ont fondu.
Avec cela, les Kipchaks ont joué le rôle ethnologique le plus important dans "Desht-i Kipchak" dans la Russie d'aujourd'hui. Les clans Kipchak ici ont joué un rôle majeur dans le court laps de temps qui ont transformé l'Empire mongol Orda en turc. Devenu partie de et de l'Empire XVIII de la Horde d'Or. Il est aussi facile pour l'État turc-ottoman de prendre le nord de la mer Noire et de transformer cette mer en mer intérieure, tout comme ils ont aidé le khanat de Crimée, qui a duré jusqu'aux dernières années du siècle, à en faire une mer intérieure. Elle a été trop.
Et le souvenir le plus important de la langue kuman, qui s'appelait le dialecte kipchak, qui était parlé par tous les turcs d'Asie à la Hongrie, préparé en 1303 par des marchands missionnaires italiens et allemands en Crimée et sous le nom de Codex Cumanius c'est un Kumenca-latin-persan et Kumenca - allemand bien connu dictionnaire et livre de grammaire. Bien qu'il soit lié à la période chrétienne, il est accepté comme l'un des héritages distingués de la langue turque. Il est également entendu que Kipchaklar utilisait l'alphabet Goktürk. Les anneaux de femmes avec cet alphabet écrit dessus ont été trouvés dans la tombe de Kipçak creusée en 1932. Le dernier Kuman en Hongrie qui n'avait pas encore oublié le turc a coïncidé en 1913 ; le nom de cet homme est Szilardffy Janos.
__________
Texte original (hu)
Deşt-i Kıpçak sahası ve Kıpçaklar
Aybike Güzay
Kıpçakların oturdukları ve yayıldıkları sahayı ifade eden Deşt-i Kıpçak tabiri, dar manası ile 11. Yüzyılın ortasından 13. Yüzyılın ilk yarısına yani Moğol istilasına kadar olan devrede Kıpçak Hanlığı’nın yayıldığı sahayı ifade eder. 13. yüzyılda Cuci soyunun burada bir devlet kurmuş olmasına rağmen, bu bölgenin halen Deşt-i Kıpçak olarak anılmış olması, Kıpçak Hanlığı’nın burada kurmuş olduğu köklü medeniyeti işaret etmektedir. Arap kaynakları, Cuci ulusundan bahsederken genelde «Kıpçaklar» olarak zikretmişler, Cuci ülkesini de «Deşt-i Kıpçak» olarak ifade etmişlerdir. Altın Orda Hanlığı zamanında Deşt-i Kıpçak sınırları Kuzey Kafkasya, Harezm ve yukarı Bulgarya Hanlığı’nı da içine alarak genişleme göstermişti.
Dolayısıyla geniş manadaki ifadesi de Cuci ulusunun kurduğu devlet dönemini ifade etmektedir. Müslüman müellifler tarafından son zamanlara kadar bugünkü Ukrayna ve doğusundaki topraklar için «Deşt-i Kıpçak/Kıpçak Bozkırı» tabiri kullanılmıştır. Sonraları «Kıpçak İli» tabiri Altın Orda İmparatorluğunun ülkelerinin hepsi hakkında ve daha geniş manada tanımlanmıştır. Bu ad Moğol istilası ile de umumileşmiştir. Kıpçaklar, Balkaş’tan İrtiş’e kadar hâkim bulundukları sırada Volga üzerinden batıya yönelmişler ve sonra önlerindeki Uz kütlesinin Balkanlar’a çekilmesi üzerine Güney Rusya sahasına intikal etmişlerdir. 986’da Pekin’in kuzeybatısındaki bölgesini istila eden ve Moğolca konuşan Kitan baskısı yüzünden göç etmişlerdir.
1030’larda İdil boyuna gelmişler ve buradan batıya doğru ilerleyerek Oğuzları bulundukları Don boyundan çıkarmışlardır. Bölgeye güneyden gelen ve Türkçe konuşan başka bir kavim olan Kumanların gelmesiyle daha da kuvvetlenmişler ve beraber Tanrı Dağları’nın kuzeyine kadar ilerlemişlerdir. Kıpçaklar’ın Moğol istilasına kadar bir buçuk asırdan fazla bir müddet Karadeniz kuzeyi bozkırlarını hükümleri altında tutmaları, Rus ve Balkanlar tarihinde derin izler bırakmıştır. Hazarlar, Peçenekler, Macarlar, Bulgarlar, Romenler ve Bizans ile münasebetler kurmuşlardır. Onlar, hiçbir Türk boyuna nasip olmayan bir isim fazlalığına sahip olmuşlardır. Bizanslılar «Kumanos», Ruslar «Polovets, Polovtsı», diğer batılı milletler «Falben», Macarlar «Kun», İslam kaynakları ise «Kıpçak» gibi adlar vermişlerdir.
***
Doğu Avrupa-Batı Sibirya bozkır bölgelerinin tamamını teşkil eden Kuman-Kıpçak sahası o zamandan itibaren İslam kaynaklarında «Deşt-i Kıpçak» (Kıpçak Bozkırı) adını almıştır. Orta Asya, Yayık-Volga, Don-Donetz, Dnyeper ve Tuna bölgelerinde her biri kendi başbuğlarının idaresinde olmak üzere ayrı bölükler halinde yaşıyorlardı. Onlar, Azak’ın kuzeyinde çok gelişmiş bir ticaret ağına sahiptiler. Sadece baskınlarla değil, güvence vererek ticaret yollarını da ele geçirmişlerdir. Kıpçaklar’ın Hazarlar ile mücadelesi, Hazarların zayıfladığı bir döneme rastlamış ve dolayısıyla Kıpçaklar’ın Hazarlar’a yaptıkları başarılı seferler ile neticelenmiştir. Peçenekler ile olan münasebetlerinde İslam kaynakları Kuman-Kıpçakları, Peçeneklerin düşmanı olarak adlandırmaktadırlar.
1048’de Uzların Balkanlara çekilmeleri üzerine Güney Rusya sahasına gelen Kıpçaklar, Rus yıllıklarında ilk kez 1054 yılında «Polovetsi» adıyla zikredilmişlerdir. Bu tarihten 1092 senesine kadar yaklaşık 30 yıl boyunca Rus şehirlerine akınlar düzenlemişler, bu bölgeleri yağmalayarak rahatsız etmişlerdir. Özellikle 1090 ile 1110 tarihleri Kuman-Kıpçakların Rusya’da en güçlü oldukları dönemdir. Mesela Kiev tahtına çıkan yeni knezden, barışı korumaları karşılığında hemen hediyeler istemişlerdir. 12. Yüzyılda Kiev knezleri arasında en güçlü olan knez Vladimir Monomah bile, çocuklarına yazdığı nasihatlerinde «Kuman-Kıpçaklarla 19 defa barış yaptığını ve onlara çokça hayvan ve kıymetli kumaş verdiğini» kaydetmiştir. O, Kiev tahtına oturduğunda da adet olduğu üzere Kıpçaklar Monomah’tan hediye istemişlerdi.
***
Ancak Vladimir Momonah, Kıpçakların bu isteğine, üzerlerine büyük bir ordu ile giderek cevap vermişti. Buna hazırlıksız yakalanan Kıpçaklar, Rus ordusunun karşısına çıkmayıp bozkıra çekilmişlerdi. Başbuğ Atrak, Rus Knezi Vladimir Momonah tarafından baskıya maruz kalınca, 1118’de damadı olan Gürcü Kralı II. David’in daveti üzerine kendisine bağlı 40.000 aile ile beraber Gürcistan’a gitmiştir. Gürcü Kralı da bunlardan 40.000 kişilik mükemmel bir ordu teşkil etmiştir. Gürcüler aynı zamanda bu kuvvetlerle Anadolu Selçuklu Devleti’nin hücumlarına da karşı koymuşlardır. Bunun dışında Kıpçaklar, 1091’de Macaristan’a, 1092’de Lehistan’a girdiler. 1093-1094’de Rus bölgesine akınları devam etti. Onların maksatları toprak işgali değildi.
Kendi hayat tarzlarına en uygun arazinin muhafazası, dış tehlikeden uzak kalmaları amacıyla bozkır ötesindeki topluluklar baskı altında tutulmaya çalışılıyordu. 1096 başlarında Kiyef’e gönderilen iki elçi (İtler ve Kıtan) maiyetleri ile birlikte öldürülünce, hadise savaşa yol açmıştı. Başbuğ Benek, Kiev dışındaki knezlik köşkünü yakmıştır. Fakat bir süre sonra beklenmedik şekilde hazırlıksız yakalanmışlar, Tugorkan ile başbuğ Küre, yapılan savaşı kaybetmişlerdir. Muharebede Tugorkan ile oğlu da ölmüşlerdi. Bunun üzerine de Başbuğ Küre ani bir baskınla Kiev’e kadar gelerek etrafı yağmalamıştır.
1184 yılında bütün güney Rus knezleri, Kiev Knezi Svyatoslav’ın idaresinde birleşerek büyük bir ordu ile Kuman-Kıpçakların karşısına çıkmış ve büyük bir zafer kazanmışlardır. Burada ele geçirilen 7000 esirin arasında 417 bey ya da beyoğlu da bulunmaktaydı. 1185 senesinde de Novgorod Knezi Igor, Kıpçaklar üzerine sefere çıkmış, Bu kez de Kıpçaklar Rusları yenilgiye uğratmışlar ve Igor’u esir almışlardır. Knez Igor başta olmak üzere bütün esirlere iyi davranılmış ve yaraları tedavi edilmiştir. Igor daha sonra kaçmayı başarsa da ilgi görmemiştir. Önemli olan bu olayın Ruslara, ünlü Igor destanını yazdırmış olmasıdır. Bu destan Rus edebiyatının en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
***
Selçuklu çağının bilinen şahsiyetlerinden Azerbaycan Atabeyliği (1146-1225)’nin kurucusu İl-Deniz de Kafkaslar’a gelmiş bir Kıpçak Türkü idi. Harzemşahlar Devleti ile de temaslarını arttırmışlar, Bu Türk-İslam Devletinde askeri vazifeler almışlar, sınırlarının genişlemesinde büyük hizmet görmüşlerdir. Bir süre sonra ordunun tamamını Kıpçaklar meydana getirmiş, fakat bu ordu Moğollar tarafından yok edilmiştir. Moğollar karşısında başarısızlık Deşt-i Kıpçak’ta da görülmüştür. Kıpçaklar, Karadeniz’in önemli limanı Suğdak’ı Selçuklular’a terk etmişti. Moğol ordularına karşı Ruslarla birlikte Kalka’da mağlup olan Kıpçaklar’ın bir bölümü İdil coğrafyasına gitmişlerdir. Kıpçak-Bizans münasebetlerinde ise 1087 tarihinde Bizans-Peçenek savaşı nedeniyle Peçenekler Kıpçaklardan yardım istemişlerdi.
Ancak Kuman-Kıpçaklar gelmeden Peçenekler zaferi kazanmışlar ve elde ettikleri ganimetleri Kıpçaklarla paylaşmak istememişlerdi. Böylece aralarındaki dostluk, yerini derin bir düşmanlığa bırakmıştı. Bizans İmparatoru Aleksios Komnenos bu durumu iyi değerlendirmiş, 40.000 kadar Kuman-Kıpçak askerinin de yer aldığı Bizans ordusu ani bir baskınla Peçenekleri tamamen ortadan kaldırmıştır. Bu tarihten sonra Kuman-Kıpçaklar belirli tarihlerde Bizans’a akınlar yapmışlar ve daha sonra Bizans ordusunda ücretli asker olarak görev almışlardır. Kıpçaklar, Bulgarlara da Bizans’a karşı olan bağımsızlık mücadelelerinde yardım etmişlerdir. II. Bulgar Devleti’nin başına geçen Çar Asen, bir Kıpçak idi. Bulgar Çar’ı Kalayan da (1197-1207) bir Kıpçak hatunu ile evliydi.
***
Kuman-Kıpçaklar, birçok savaşta Bulgarların yanında yer almışlardır. 1323’ten sonra Bulgar tahtına geçen Şişman sülalesi de Kuman-Kıpçak aslından geliyordu. Mısır’da da varlıklarını en iyi şekilde ortaya koymuşlar, Eyyubi Devleti askeri gücünün önemli bir kısmını oluşturmuşlardır. Memluk Hükümdarı Sultan Baybars da bir Kıpçak Türkü idi. Hindistan’da Delhi Türk Sultanlığının ikinci hükümdar ailesinin kurucusu olup Uluğ Han diye anılan Sultan Balaban da genç yaşta Delhi’ye gelerek devlet hizmeti alan bir Kıpçak Türkü idi. Kıpçaklar da Peçenekler gibi Ruslar’ın Karadeniz’e inmelerine engel oldukları gibi, Dağıstan, Terek boyu ve diğer bölgelerin Türkleşmesinde mühim rol oynamışlardır. Kıpçaklar’ın muhtelif kabileleri Bulgaristan’a, Romanya’ya, Gürcistan’a yerleşmiş ve eriyip gitmiştir.
Bununla beraber Kıpçaklar, en mühim etnolojik rolü şimdiki Rusya’da «Deşt-i Kıpçakta» oynamışlardır. Buradaki Kıpçak zümreleri, Altın Orda Moğol İmparatorluğu’nun kısa bir süre içinde Türkleşmesinde birinci derecede rol oynamışlardır. Altın Orda İmparatorluğu’nun ve onun bir parçası olup XVIII. asrın son yıllarına kadar devam eden Kırım Hanlığı’nın hızla Türkleşmesine ve devamlı bir devlet bünyesi kazanmasını sağladıkları gibi, Türk-Osmanlı Cihan Devleti’nin Karadeniz’in kuzeyini de alarak bu denizi bir iç deniz haline getirmesini de kolaylaştırmıştır.
Ve o tarihlerde Asya içlerinden Macaristan’a kadar yayılan tüm Türklerin konuştuğu Kıpçak lehçesi diye anılan Kuman dilinin en önemli hatırası 1303 senesinde Kırım’da İtalyan ve Alman misyoner tacirler tarafından hazırlanan ve Codex Cumanius adı ile tanınmış Kumanca-Latince-Farsça ve Kumanca-Almanca sözlük ve gramer kitabıdır. Kumanların Hristıyanlık devri ile ilgili olmakla birlikte Türk dilinin seçkin yadigârlarından kabul edilmektedir. Ayrıca Kıpçaklar’ın Göktürk alfabesini de kullanmış oldukları anlaşılmaktadır. 1932 senesinde yapılan bir kazıda çıkan Kıpçak mezarından, üzerinde bu alfabe ile yazılmış bulunan kadın yüzükleri çıkmıştır. Macaristan’da Türkçe’yi henüz unutmamış son Kuman’a 1913 yılında tesadüf edilmiştir; bu adamın ismi Szilardffy Janos’tur.